70. อรรถกถายมกปาฏิหีรญาณนิทเทส

[284] พึงทราบวินิจฉัยในยมกปาฏิหีรญาณนิทเทสดังต่อไปนี้.
บทว่า อสาธารณํ สาวเกหิ - ยมกปาฏิหาริย์ไม่ทั่วไป ด้วยสาวก
ทั้งหลาย ความว่า ในสาธารณญาณนิทเทสที่เหลือท่านไม่กล่าวไว้
เพราะไม่มีโอกาสด้วยคำอื่น แต่ในนิทเทสนี้ พึงทราบว่า ท่านกล่าวไว้
เพราะไม่มีคำอื่น.
บทว่า อุปริมกายโต - จากพระกายเบื้องบน คือ จากพระสรีระ
เบื้องบนแห่งพระนาภี.
บทว่า อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ - ท่อไฟพุ่งออก คือ เมื่อเข้า
ฌานเป็นบาทมีเตโชกสิณเป็นอารมณ์ ครั้นออกแล้วคำนึงว่า ขอเปลว
ไฟจงพุ่งออกจากกายเบื้องบน แล้วทำบริกรรม อฐิฏฐานว่า ขอเปลวไฟ
จงพุ่งจากกายเบื้องบน ด้วยอภิญญาญาณ เปลวไฟจะพุ่งขึ้นจากกาย
เบื้องบนพร้อมกับอฐิฏฐาน. ในนิทเทสนี้ เปลวไฟนั้น ท่านกล่าวว่า
ขันธ์ เพราะอรรถว่าเป็นกอง.
บทว่า เหฏฺฐิมกายโต - จากพระกายเบื้องล่าง คือ จากพระ-
สรีระเบื้องล่างจากพระนาภี.
บทว่า อุทกธารา ปวตฺตติ - สายน้ำพุ่งออก คือ เมื่อเข้าฌาน
เป็นบาทมีอาโปกสิณเป็นอารมณ์ ครั้นออกแล้วคำนึงว่า ขอสายน้ำจง
พุ่งออกจากกายเบื้องล่างแล้วทำบริกรรม อธิฏฐานว่า ขอสายน้ำจงพุ่ง